Działanie w niektórych sektorach rynku jest regulowane przepisami prawa i żeby móc zajmować się konkretną dziedziną, należy uzyskać zgodę odpowiednich organów administracji publicznej, czyli koncesję. Organ, który udzieli koncesji, ma prawo kontrolować to, w jaki sposób wykonywane są jej zapisy. Czego dotyczy i jak się odbywa kontrola koncesjonowanej działalności gospodarczej?
Organ administracji publicznej, który udzielił koncesji na wykonywanie określonej działalności gospodarczej, ma też prawo przeprowadzić kontrolę jednostki i ocenić, czy przestrzega ona założeń koncesji. Przebieg kontroli regulują przepisy ustawy Prawo Przedsiębiorców.
Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w oparciu o kryteria:
1) zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją;
2) przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej;
3) obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
Kontrola koncesjonowanej działalności gospodarczej przedsiębiorstwa na podstawie pierwszego kryterium powinna opierać się na analizie koncesji i porównaniu jej treści ze stanem faktycznym. Decyzja koncesyjna dokładnie wskazuje uprawnienia podmiotu i określa granice jego działalności, a szczególnie ważne jest korzystanie z praw przyznanych przez organ, bez naruszania prawa i założeń zezwolenia. W przypadku ich przekroczenia działalność koncesjonowana staje się nielegalna.
Kryterium drugie nawiązuje do warunków wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej. Dotyczy ono zarówno fizycznych warunków wykonywania tego typu działalności gospodarczej (często w dokumentach koncesyjnych wyróżniony jest sposób wykonywania działalności, surowce, których może używać przedsiębiorca, szkolenia, jakie musi odbyć itp.), jak i sposobu zarządzania przedsiębiorstwem.
Kryterium obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli jest nieco niejednoznaczne i niedookreślone. Oznacza to, że organ przeprowadzający kontrolę musi we własnym zakresie, korzystając z wiedzy i doświadczenia, ocenić, czy podmiot nie zagraża wymienionym wartościom.
Co szczególnie ważne, organ przeprowadzający kontrolę koncesjonowanej działalności gospodarczej musi sprawdzić nie tylko sposób prowadzenia tego typu przedsiębiorstwa, ale także to, czy podmiot, który otrzymał licencję, podjął w ogóle działalność lub nie zawiesił jej na czas dłuższy niż wskazany w ustawie.
Organ kontrolujący ma prawo do :
wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w godzinach, w których ta działalność jest wykonywana lub powinna być wykonywana;
żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli.
Organ może wezwać przedsiębiorcę do złożenia wyjaśnień w kwestiach budzących jego wątpliwości, a jedną z poważniejszych konsekwencji niekorzystnych wyników kontroli koncesjonowanej działalności gospodarczej może być ograniczenie lub nawet odebranie koncesji na wykonywany rodzaj działalności.