Spółka partnerska – spółka dla profesjonalistów

Spółka partnerska, wywodzi się historycznie ze Stanów Zjednoczonych, istnieje w polskim obrocie gospodarczym od niemal dwudziestu lat i powoli zdaje się zyskiwać coraz większą popularność. Każdy profesjonalista rozpoczynający wykonywanie swojego zawodu musi zdecydować, jaka forma prowadzenia działalności jest dla niego najkorzystniejsza. Przedstawiciele tzw. wolnych zawodów winni rozważyć podjęcie działalności gospodarczej w formie spółki partnerskiej, albowiem jest to spółka przeznaczona właśnie dla profesjonalistów. 

Spółka stworzona dla przedstawicieli wolnych zawodów

Pojęcie wolnego zawodu nie jest jednoznacznie sprecyzowane i w oczywisty sposób jego znaczenie w języku potocznym (osoby nieograniczone umową o pracę, pracujące zdalnie, na zlecenie, itd.) jest odmienne od znaczenia ustawowego. Instytucja spółki partnerskiej została uregulowana w przepisach Kodeksu spółek handlowych (ksh) – ustawodawca wyczerpująco wskazał listę przedstawicieli wolnych zawodów, którzy mogą prowadzić działalność w formie spółki partnerskiej. Są to:

• adwokaci,

• aptekarze,

• architekci,

• inżynierowie budownictwa,

• biegli rewidenci,

• brokerzy ubezpieczeniowi,

• doradcy podatkowi,

• maklerzy papierów wartościowych,

• doradcy inwestycyjni,

• księgowi,

• lekarze,

• lekarze dentyści,

• lekarze weterynarii,

• notariusze,

• pielęgniarki,

• położne,

• radcy prawni,

• rzecznicy patentowi,

• rzeczoznawcy majątkowi,

• tłumacze przysięgli.

Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie sądów poglądem, partnerzy w umowie spółki, zgodnie z zasadą swobody umów, mogą zawrzeć dodatkowe warunki lub ograniczenia stawiane partnerom spółki, zazwyczaj dotyczące minimalnych wymagań zawodowych (np. mogą wskazać, iż partnerem w spółce może być tylko osoba posiadająca prawo do wykonywania danego zawodu oraz określone doświadczenie zawodowe).

Spółka może zostać utworzona na potrzeby wykonywania jednego lub kilku zawodów, ale zazwyczaj ustawy szczególne decydują o tym, jakie zawody mogą być wykonywane w ramach jednej spółki. Co istotne, profesjonaliści wykonujący niektóre zawody (np. adwokaci) są ustawowo ograniczeni w swobodzie wyboru formy wykonywania działalności. Jeśli którykolwiek z partnerów utraci prawo do wykonywania zawodu (np. w wyniku postępowania dyscyplinarnego w ramach danej korporacji zawodowej), ma on obowiązek wystąpienia ze spółki i musi uczynić to najpóźniej do końca roku obrotowego, w którym utracił prawo do wykonywania zawodu.

Umowa spółki partnerskiej bezwzględnie na piśmie

Przepisy ksh określają wymagania, jakim musi podlegać umowa spółki partnerskiej. Najważniejsze z nich to obowiązek zawarcia umowy w formie pisemnej – forma ta jest zastrzeżona pod rygorem nieważności, co oznacza, iż zawarcie umowy w formie ustnej poprzez porozumienie partnerów nie powoduje powstania spółki. Uprzednio ustawodawca wymagał dla ważności spółki umowy zawartej w formie aktu notarialnego, ale praktyka pokazała, że ten wymóg nie przekłada się w żaden sposób na zwiększenie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Spółka partnerska do swojego powstania nie musi mieć określonego kapitału początkowego, albowiem wartością nadrzędną w tym przypadku są uprawnienia i kwalifikacje jej wspólników. Spółka partnerska podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) i powstaje z chwilą dokonania wpisu.

Odpowiedzialność wspólników w spółce partnerskiej

Niezwykle istotną zaletą spółek partnerskich są zasady odpowiedzialności wspólników – partnerów w spółce. Wspólnik nie ponosi bowiem odpowiedzialności za błędy innego wspólnika. W tym miejscu konieczne jest rozróżnienie pomiędzy majątkiem spółki (utworzonym przede wszystkim przez wniesiony przez partnerów kapitał), a majątkiem osobistym każdego ze wspólników. Za zobowiązania związane zwyczajowo z prowadzeniem działalności gospodarczej (np. czynsz najmu lokalu, w którym prowadzona jest spółka, opłaty za zużyte media czy zaległości względem kontrahentów spółki) wspólnicy odpowiadają solidarnie, razem ze spółką. Odpowiedzialność ta ma tzw. charakter subsydiarny, co oznacza, iż wspólnicy odpowiadają swoim majątkiem dopiero w przypadku, gdy majątek spółki nie wystarczył na zaspokojenie zadłużenia.

Odpowiedzialność kształtuje się jednakże odmiennie w przypadku odpowiedzialności za błędy w sztuce, popełnione przez któregokolwiek z partnerów. W takim przypadku odpowiedzialność ponosi jedynie partner, który dopuścił się błędu w sztuce oraz sama spółka (czyli w praktyce majątek spółki). Pozostali partnerzy nie ponoszą jednakże osobistej odpowiedzialności za działania lub zaniechania pozostałych wspólników. Ta zasada dotyczy również odpowiedzialności za błędy pracowników zatrudnionych przez spółkę, którzy podlegali nadzorowi jednego z partnerów. Jeśli spółka przyjęła zlecenie, ale żaden z partnerów go nie wykonał (a tym samym należy przyjąć, iż żaden z partnerów nie dopuścił się błędu w sztuce), wówczas odpowiedzialność ponosi spółka oraz wszyscy partnerzy. Decydując się na zawiązanie spółki mogą oni oczywiście rozszerzyć zasady odpowiedzialności i zdecydować, że wszyscy wspólnicy będą odpowiadali za błędy jednego z nich, ale w praktyce ciężko wyobrazić sobie tak skonstruowaną umowę.

Kto może reprezentować spółkę?

Istotnym zagadnieniem jest reprezentacja spółki, albowiem ta kwestia ma znaczenie nie tylko dla samej spółki, ale przede wszystkim dla jej kontrahentów. Przykładowo, podmiot podejmujący się wykonania zlecenia na rzecz spółki musi mieć pewność, iż umowa zawarta z nim przez spółkę jest ważna i wykonalna. Spółka partnerska może być reprezentowana przez każdego z partnerów samodzielnie, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej. Wspólnicy spółki partnerskiej mogą postanowić o powołaniu zarządu i wówczas to zarząd przejmuje na siebie obowiązki związane z reprezentacją spółki i prowadzeniem jej spraw. Informacje o reprezentacji spółki są ujawnione w bazie KRS i to tam powinien skierować się każdy podmiot rozważający zawarcie umowy z jakąkolwiek spółką, nie tylko spółką partnerską. Warto zauważyć w tym miejscu, iż jak wynika z orzecznictwa sądów administracyjnych, wynagrodzenie za wykonanie usługi przez partnera wykonującego zawód w spółce partnerskiej, jest należnością spółki, a nie partnera, i tylko spółka może dochodzić jego wypłaty.

Kiedy można rozwiązać spółkę partnerską?

Spółka partnerska podlega rozwiązaniu w przypadku:

• podjęcia uchwały przez wspólników o zakończeniu działalności,

• ogłoszenia upadłości spółki,

• orzeczenia sądu o rozwiązaniu spółki,

• utraty prawa do wykonywania zawodu przez wszystkich wspólników,

• w przypadku zaistnienia przesłanek wskazanych w treści umowy (przykładowo, wspólnicy mogą postanowić, iż spółka ulegnie rozwiązaniu po określonym czasie albo po osiągnięciu określonego kapitału).

Co się stanie, gdy w spółce zostanie tylko jeden wspólnik posiadający prawo wykonywania zawodu?

Powstaje pytanie, co dzieje się ze spółką partnerską, jeśli pozostaje w niej tylko jeden wspólnik posiadający prawo do wykonywania danego zawodu. W takim przypadku spółka podlega rozwiązaniu w terminie jednego roku od dnia wystąpienia tego zdarzenia – chyba, że w międzyczasie jedyny wspólnik uzupełni skład spółki o partnera posiadającego uprawnienie do wykonywania wolnego zawodu. W przypadku śmierci wspólnika, jego spadkobiercy, co do zasady, nie wstępują w prawa zmarłego spadkodawcy, chyba że stanowi tak umowa spółki. W takim przypadku jednakże prawo spadkobiercy do wstąpienia do spółki jest ograniczone przepisami ustawy, albowiem spadkobierca musi – analogicznie do spadkodawcy – posiadać kwalifikacje do wykonywania wolnego zawodu w ramach spółki. Do spraw nieuregulowanych w przepisach ksh dotyczących spółki partnerskiej oraz nieuregulowanych w umowie spółki, stosuje się przepisy dotyczące spółek jawnych.

Spółka partnerska - wady i zalety

Spółki partnerskie zdają się być dobrą opcją dla profesjonalistów istniejących już na rynku, znających realia i ryzyko prowadzenia własnej działalności. Osoby dopiero rozpoczynające wykonywanie zawodu winny mieć na uwadze na przykład, iż decydując się na zawiązanie spółki partnerskiej utracą prawo do skorzystania z możliwości uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w preferencyjnej wysokości.

Spółka nie ma obowiązku prowadzenia tzw. pełnej księgowości, wystarczająca jest zatem podatkowa księga przychodów i rozchodów.

Spółka partnerska to niezwykle specyficzny podmiot prawny, oparty nie na kapitale czy wniesionych wkładach pieniężnych, a na uprawnieniu do wykonywaniu określonego zawodu, osobistych kwalifikacjach i renomie wspólników. Z uwagi na specyficznie uregulowane zasady odpowiedzialności, niskie koszty początkowe (opłata za wpis do KRS wynosi 500,00 zł, opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wynosi 100,00 zł – spółka nie musi spełnić jednak wymogu posiadania określonego kapitału początkowego), brak podwójnego opodatkowania i zwyczajową renomę spółek partnerskich, jest ciekawą alternatywą dla profesjonalistów. Każdy przedstawiciel wolnego zawodu winien rozważyć, czy spółka partnerska nie będzie rozwiązaniem korzystniejszym od jednoosobowej działalności gospodarczej.